„Różnica między standardem życia a jakością życia polega na tym, że standard życia zależy od tego, ile mamy pieniędzy i jak je wydajemy, natomiast jakość życia zależy od tego, ile mamy czasu i jak go spędzamy.” – David Sim „Miasto życzliwe”, 2020
Przy aktualnym stylu życia mieszkańców miast, czas stał się jednym z najważniejszych zasobów, a ze sposobami spędzania czasu jest ściśle powiązana jakość życia. Zorganizowanie przestrzeni miejskiej jako gęstej, wielofunkcyjnej struktury, w której niezbędne funkcje są łatwo dostępne w zasięgu spaceru lub jazdy rowerem pozwala mieszkańcom na oszczędność czasu zużywanego na dojazdy, a w konsekwencji bezpośrednio wpływa na jakość ich życia.
Koncepcja miasta zwartego zakłada strukturę miasta jako połączenie wielu rejonów czy części dzielnic posiadających nieco odmienny charakter i odrębne centra oferujące zróżnicowane funkcje. Podział na rejony staje się elementem kulturowym miasta oraz zasadniczym elementem miejskiego stylu życia. W rezultacie, kolejne ośrodki przyjmują taką koncepcję planowania miasta, aby potrzeby mieszkańców dotyczące pracy, wypoczynku, zakupów, rozrywki mogły być zaspokajane w ramach „samowystarczalnych dzielnic”, a w których funkcjonowanie wymaga korzystania z samochodów tylko w minimalnym zakresie.
Europejskie miasta – dobre praktyki
Wiele metropolii w Europie tworzy mozaikę rejonów o nieco odmiennej specyfice, a elementem wyróżniającym często są przestrzenie publiczne: place, węzły komunikacyjne, główne ulice, które stają się swoistym centrum oferującym połączenie wielu funkcji. Sprzyjają temu projekty czy założenia urbanistyczne łączące funkcje biurowe, mieszkaniowe, usługowe, kulturalne i rekreacyjne. Od miejsca, w którym mieszkamy oczekujemy, że wszystkie podstawowe potrzeby będziemy mogli załatwić w odległości nie większej niż 15 minut spaceru lub jazdy rowerem. To dotyczy również miejsca pracy.
Strukturę miast jako systemu niezależnych rejonów – części dzielnic rozwijających się wokół węzłów komunikacji miejskiej, można zaobserwować w wielu metropoliach świata. „Miasta sąsiedztw” to m.in. Londyn, Paryż, Berlin, Nowy Jork czy San Francisco. Przykładowo Londyn to mozaika rejonów często o charakterystycznej tożsamości z m.in. City – dzielnicą biznesową, Notting Hill – dzielnicą artystów czy Camden – dzielnicą alternatywną. Model rozwoju policentrycznej struktury miejskiej z optymalną gęstością w zależności od dostępności do węzłów transportowych i odległości od centrum zaproponowany w 2000 roku w brytyjskim dokumencie strategicznym Towards an Urban Renaissance stał się podstawą strategii rozwoju Londynu i wielu innych brytyjskich miast.
„Czynniki tworzące miasto zrównoważone stały się tymi samymi czynnikami, które determinują miasta przyjazne do życia. Chodzi o obiekty wielofunkcyjne, dobre skomunikowanie, wysoką jakość przestrzeni publicznej, lokalny charakter i elastyczność. Kiedy te wszystkie cechy istnieją jednocześnie, tworzą mieszankę zrównoważonego rozwoju, korzyści społecznych i dynamicznej gospodarki. W miastach tego typu można ograniczyć konieczność przemieszczania się autem, zużycie energii i emisje, można wykorzystywać lokalne materiały, wspierać przedsiębiorczość i tworzyć społeczności, z którymi ludzie się identyfikują.” – Rob Adams, Transforming Australian Cities, 2009
Paryż – 15 minutowa skala
Od 2019 roku w Paryżu rozwijana jest koncepcja miasta 15-minutowego, która zakłada reorganizację okręgów Paryża, aby przekształcić je w sieć samowystarczalnych rejonów/dzielnic. Zgodnie z założeniami kluczowe elementy takie jak: edukacja, opieka zdrowotna, praca, sklepy, rozrywka i tereny zielone powinny być dostępne w zakresie 15-minutowego spaceru lub jazdy rowerem od miejsca zamieszkania. Realizacji koncepcji mają sprzyjać ograniczenia ruchu samochodowego, przeznaczanie większej ilości przestrzeni dla pieszych czy aranżowanie terenów zielonych na niedostępnych dotychczas dachach. Władze Paryża realizując założenie rozwoju miasta do wewnątrz adaptują na cele mieszkaniowe stare budynki administracji publicznej albo urzędy pocztowe, znajdujące się w dogodnych lokalizacjach w centrum miasta.
Szerzej o tematyce miast, ich zrównoważonego rozwoju oraz urbanistyce piszemy w naszym raporcie „Dobra forma miasta – trendy, które zmieniają miasta”.
