Idealny krajobraz miast kształtowanych zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju, zapewniających przyjazne miejsca do życia i pracy w budynkach dostosowujących się do potrzeb przebywających w nich ludzi jeszcze przed nami. Sektor budynków wciąż jest jednym z najbardziej emisyjnych w Polsce. Szacunki wskazują, że budynki są odpowiedzialne za 38% emisji CO2 w kraju, dlatego tak ważne są wszelkie inicjatywy podejmowane przez deweloperów i sektor budowlany. Krajowa Agencja Poszanowania Energii (KAPE) ocenia, że już przy częściowym zmniejszeniu zapotrzebowania budynków na energię, możliwe będzie zredukowanie ponad 46 mln ton CO2 i niemal 90.000 ton pyłów rocznie.
ESG w polskim budownictwie
W polskim budownictwie biurowym w ostatnich latach faktycznie obserwujemy szereg zmian w zakresie rozwoju zrównoważonych inwestycji. Zdecydowanie wzrosła liczba inwestorów, którzy kładą nacisk na podnoszenie komfortu użytkowników biur, zwracając jednocześnie uwagę na wymagania bezpieczeństwa zdrowotnego w budynkach, optymalną efektywność energetyczną i jak najniższy negatywny wpływ biurowców na środowisko naturalne. Na koniec 2020 roku, przy nowoczesnych zasobach biurowych szacowanych na około 11,7 mln m2, 83% to powierzchnia posiadająca „zielony certyfikat”. Obiekty tego typu cechują się ograniczaniem negatywnego wpływu na środowisko naturalne między innymi w kategoriach efektywności energetycznej, gospodarki wodnej i odpadami, materiałów użytych do budowy, czy ekomobilności (dostępu do komunikacji miejskiej, parkingów rowerowych i miejsc do ładowania samochodów elektrycznych). Aktualnie w Polsce niemal nie realizuje się nowych inwestycji biurowych, które nie spełniają wymogów certyfikacji wielokryterialnej. Najbardziej jest to widoczne w Warszawie, gdzie aż 94% nowoczesnych biur to powierzchnia certyfikowana i jest to aspekt który wyróżnia stolicę na tle miast europejskich. Branża, dostrzegając również konieczność tworzenia zdrowych miast i budynków, coraz częściej sięga po certyfikaty WELL i Fitwel – niezależne systemy certyfikacji weryfikujące zdrowe aspekty miast i budynków. Te dwie metody są uważane za kolejny poziom po zrównoważonym rozwoju i koncentrują się na zagadnieniach związanych ze zdrowiem i dobrym samopoczuciem człowieka.
Z punktu widzenia nowych trendów kształtujących miasta, kluczowe jest jednak, aby budynek stanowił całość pewnej przestrzeni spełniając funkcję miastotwórczą i był możliwie najbardziej funkcjonalny dla jego użytkowników przy minimalnym wpływie na środowisko naturalne. Struktura miejska oddziałuje bezpośrednio na funkcjonowanie budynku i jego użytkowników, częściowo narzucając cechy architektoniczno-urbanistyczne oraz elementy infrastruktury. Dlatego też we współczesnych miastach biurowiec nie może być już „wyspą w mieście”. Urbanistyka określa architekturę, dlatego dla budynków sformułowane zostały cztery postulaty nowoczesnej urbanistyki, które są częścią certyfikacji wielokryterialnych:
- Zmniejszenie liczby samochodów w centrum;
- Alternatywne źródła transportu;
- Nacisk na lokalizację projektu w obszarze charakteryzującym się dużą ilością usług;
- Zwiększenie powierzchni zieleni.
W myśl idei zrównoważonego rozwoju deweloperzy coraz częściej dbają o to, aby biurowce były częścią tkanki miejskiej, a z ich potencjału korzyści mogli czerpać wszyscy użytkownicy miasta, a nie tylko osoby pracujące w budynku. Stąd tworzenie miejsc, które mogą służyć interakcji wszystkich zainteresowanych, często poza standardowymi godzinami pracy biur i rosnąca popularność projektów mixed-use.
Projekty mixed-use jako optymalny scenariusz w ramach rewitalizacji terenów poprzemysłowych
Rewitalizacje dużych, zaniedbanych terenów postindustrialnych, niejednokrotnie położonych w atrakcyjnych częściach miasta, czasami obejmujące również historyczną zabudowę pofabryczną to zyskujący na znaczeniu sposób na podniesienie atrakcyjności dzielnicy. Za sprawą takich inwestycji na mapie miasta pojawiają się wyjątkowe miejsca o oryginalnej koncepcji architektonicznej, zapewniające mieszkańcom połączenie różnych funkcji w optymalnych proporcjach.
Są to projekty elastyczne i miastotwórcze, które najlepiej odpowiadają dziś na zmieniające się oczekiwania mieszkańców miast. Celem nie jest umieszczenie budynków o różnych funkcjach obok siebie, ale stworzenie przestrzeni do spędzania wolnego czasu, która „żyje”, tj. usług i ośrodków kultury, z uwzględnieniem specyfiki miejsca i otoczenia.
Tereny poprzemysłowe usytuowane są niejednokrotnie w doskonałej lokalizacji, teren jest uzbrojony, a warunki zagospodarowania pozwalają na stworzenie nietuzinkowych inwestycji, które wyróżnia niepowtarzalny klimat miejsca i ciekawa architektura. Tego typu projekty w Polsce realizowane są już od lat a przykłady to m.in. Centrum Praskie Koneser, Browary Warszawskie, Fabryka Norblina, EC Powiśle w Warszawie, Browar Lubicz w Krakowie, Manufaktura w Łodzi, Stary Browar w Poznaniu, Bulwary Książęce we Wrocławiu. Na etapie realizacji jest szereg kolejnych spektakularnych projektów m.in.: Bohema, Port Praski i Soho (Warszawa), Fuzja, OFF Piotrkowska i Monopolis (Łódź), Garnizon i DOKI (Gdańsk). Co istotne, w Polsce z roku na rok rośnie liczba, ale i skala realizowanych tego typu inwestycji. Na etapie przygotowania są kolejne duże założenia urbanistyczne m.in.: Młode Miasto (Gdańsk), Nowy Wełnowiec (Katowice), Towarowa 22 (Warszawa), Stara Rzeźnia (Poznań).
Zdrowa Architektura Zrównoważona (ZAZ)
Wobec zmian klimatycznych i zmieniających się oczekiwań użytkowników biur sektor otrzymuje nowe zadanie. Jest to nie tylko zaprojektowanie budynku zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, ale przede wszystkim stworzenie zdrowego środowiska dla człowieka. Znaleźliśmy się bowiem w przełomowym momencie, kiedy element zdrowia stał się najważniejszym składnikiem architektury.
Podążając za trendami kolejni pracodawcy zmieniają swoje przestrzenie biurowe tworząc biura zaawansowane technologicznie, a jednocześnie prozdrowotne, bezpieczne i przyjazne użytkownikom. Liczne publikacje dowodzą, że projekt biura ma realne przełożenie na zdrowie, komfort i produktywność jego użytkowników. Badania pokazują również, że „chore budynki” w największym stopniu oddziałują na układ oddechowy, immunologiczny, trawienny i sercowo-naczyniowy.
Związek pomiędzy poszczególnymi układami organizmu ludzkiego a rozwiązaniami technicznymi budynku jest poruszany najczęściej przy certyfikacji WELL Building Standard lub realizacji poszczególnych punktów z systemów LEED czy BREEAM. Jednak wszystkie wiodące systemy certyfikacji dążą w bezpośredni bądź w pośredni sposób do poprawy zdrowia. Wyjątkiem są oczywiście WELL Building Standard oraz WELL Health-Safety Rating System, poświęcone w całości tej tematyce.
Początkowo architekturę zrównoważoną określały parametry dotyczące efektywności energetycznej, gospodarowania odpadami czy zużycia wody pitnej. Uzupełnieniem była jakość powietrza wewnątrz budynku, która rozszerzyła zakres o środowisko wewnętrzne. Z biegiem czasu zauważono wzajemną zależność między jakością środowiska wewnętrznego a zdrowiem i samopoczuciem użytkownika budynku, co przekłada się na realne koszty, bo to pracownicy generują największe koszty ponoszone przez większość firm (koszty zatrudnienia, tj. wynagrodzenia i świadczenia dla pracowników szacowane są przeciętnie na około 90% kosztów operacyjnych). W konsekwencji, to troska o zdrowie pracowników i stworzenie warunków poprawiających ich produktywność może mieć dla pracodawcy największe znaczenie finansowe.
W założeniach koncepcji Zdrowej Architektury Zrównoważonej najważniejszym elementem projektu architektoniczno-urbanistycznego jest człowiek. Forma zabudowy, materiały wykończeniowe, nowoczesne rozwiązania techniczne, czy organizacja przestrzeni to narzędzia wchodzące w skład środowiska zabudowanego, które wpływa na zdrowie i samopoczucie użytkownika.
Szerzej o temacie piszemy w naszym raporcie „Dobra forma miasta”.
Zapraszamy do kontaktu:
Anna Patrzyk-Sperzyńska
Associate Director
+48 605 355 622
anna.patrzyk@pl.knightfrank.com
